Ateş böceği

Gece havada sarı yeşil arası bir renkte nokta şeklinde parlayıp sönen bu böceği hepimiz görmüşüzdür herhalde. Gerçi bu şehir hayatında biraz zor bende göremeyeli 1-2 sene oldu sanırım ama çoğumuz görmüştür yinede. Çocukluğumdan beri merak etmişimdir bu böcek nasıl yapabiliyor bunu diye. Birkaç defa birçoğunu sürekli ışık vereceklerini düşünerek kavanoza toplamışımdır küçükken.

Gerçekleri büyüyünce öğrendim ve paylaşıyorum.  İsmine aldanıp ateş böceğinin verdiği ışığın ateşle ya da sıcaklıkla bir ilgisi olduğunu düşünmeyin. Bu ışığın adı soğuk ışıktır ve bilim adamları günümüzde bu ışığı yapay olarak elde etmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Ateş böceğinin ışık verme olayı moleküler seviyede kimyasal bir olaydır ve çok hızlıdır. Bu nedenle bilim adamları bu olayı incelemekte zorlanmaktadır ve verilen bilgiler sadece teoride kalmaktadır. Ateş böceklerinin ışık organı karınlarının son kısmında bulunur. Dışı saydam bir deri ile kaplıdır, içi ise parlak çikolata kağıtları gibi yansıtıcı bir tabakadan oluşur. Ateş böceğinin ışık verme olayı böceğin ürettiği lüsiferin maddesinin, lüsiferaz katalizörü ve oksijenle kademeli bir şekilde yakılması ile olur. Bilim adamları bu maddelerden birini yapay olarak elde etmiş ama ikincisinin kimyasal yapısını çözmelerine rağmen yapay olarak elde edememişlerdir. Ayrıca ateş böceğinin bu ışığı nasıl açıp kapadığı yani ışığı açıp kapamada nasıl bir anahtar kullandığı hala gizemini korumaktadır. Bilim adamlarının bu böceğin ışık verme mekanizmasını araştırmasının nedeni yukarıda da dediğim soğuk ışıktır. Ateş böceği ışık vermek için kullandığı enerjinin tamamını ışığa dönüştür. Bir örnekle açıklamak gerekirse evlerimizdeki normal ampuller aldığı enerjinin sadece %4’ünü florasanlar ise %10’unu ışığa dönüştürebilirler, kalan enerji ise ısı olarak etrafa yayılır. Ateş böceği ise %100 verimle çalışır. Ateş böceği gibi %100 verimle çalışan bir ampulün keşfinin günümüzde ne kadar çok işe yarayacağını anlatmama gerek yok sanırım özelliklede son elektrik zamlarından sonra.

Ateş böcekleri çıkardıkları bu ışık ile dişileri ile iletişim kurarlar. Işığın yanıp sönme hızı değişik anlamlar taşır. Bazı araştırmacılar bu ışığın bir savunma olduğunu ve düşmanlarına ateş böceğinin zehirliliğini ve acı tadını hatırlattığını söylerler. Bu böceği yiyen bir hayvan, böceğin içindeki kimyasallar nedeni ile genellikle onu kusmak zorunda kalır. Ateş böceklerinin 2000’e yakın çeşidi bilinmektedir. Genelde dişileri kanatsızdır ama kuzey Amerika da ki bazı türlerin dişileri de kanatlı ve ışık üreticidir. En iyi ışığı ışık verebilen gelişmiş dişiler verir. Kanatsız olup ışık üreten dişilere bazı bölgelerde yıldız kurdu adı da verilir. Bir ateş böceği gecede ortalama 3 saat ışık verebilir. Ateş böcekleri etçildir ve çoğunlukla ısırıp zehirledikleri salyangozlarla beslendikleri için nemli bölgelerdeki kireçli toprakların olduğu yerlerde bulunurlar